تبلیغات یک ابزار اثربخش برای آگاهی یافتن از محصول و خدمات و برند شرکت میباشد. انتشار پیام به مخاطبان فقط از طریق ابزارهای رسانهای از قبیل تلویزیون، هدفمند و کارا نیست. برای داشتن ابزار تبلیغاتی اثربخش باید به نوع مشتریان هدف و انتخاب ابزار رسانهای دقت داشت. یکی از مراحلی که در تبلیغات حائز اهمیت است مرحلهی ارزیابی اثربخشی تبلیغ میباشد که در این مرحله با توجه به اهداف تبلیغاتی تعیین شده، نسبت به سنجش میزان اثربخشی تبلیغات اقدام میشود. عوامل اثربخشی را میتوان به بخشهای:
۱. اثربخشی روحی: نوعی اثربخشی است که روحیه مخاطبان هدف را به عکسالعمل سودآورانه وا دارد. ۲. اثربخشی روانی: اثربخشی است که از نظر عوامل روانشناسی مانند نیازها، انگیزهها، احساسات، شخصیت، یادگیری و … مخاطب را به عکسالعمل وا دارد. ۳. اثربخشی جسمی: نوعی اثربخشی که به جسم و اندام فیزیکی مخاطبان اثر گذارد و از نظر جسمی و فیزیکی مخاطبان را به عکسالعملهای سودآورانه وادار کند. ۴. اثربخشی رفتاری: به دلیل آنکه یکی از مهمترین اهداف تبلیغات بازرگانی تغییر رفتار مخاطب است، در بررسیهای بازاریابی به متغیرهایی که اثربخشی رفتاری در مخاطبان و مشتریان ایجاد کنند، بسیار توجه میشود.
مدلهای زیادی برای سنجش انواع اثربخشی تبلیغ ارائه شده است که هر پژوهشگر بنابر اهداف و ضروریات پژوهش خویش یکی از آنها را مورد استفاده قرار میدهد شامل: مدل آیدا، مدل تست روانی، مدل ترغیبی (داگمار)، مدل سلسله مراتب تاثیرات لاویج و استاینر ، مدل p4 است. مدل آیدا: این مدل برای سنجش تبلیغات، الگوئی چهار مرحلهای را پیشنهاد مینماید که شامل: جلب توجه – علاقه – تمایل – فعالیت و اقدام برای خرید است. مدل تست روانی: این روش برای عکسالعملهای احساسی – عاطفی مصرفکنندگان نسبت به تبلیغات طراحی شده و عکس العملهای روانی و فیزیولوژیکی (سرعت پلک زدن، سرعت تنفس و …) را با دستگاه گالوانومتر سنجش میکند. مدل ترغیبی (داگمار): این تکنیک را کلی معرفی و فرایند چهار مرحلهای شامل آگاهی، درک، متقاعدسازی و رفتار خرید را برای سنجش اثربخشی، معرفی کرد. مدل سلسله مراتب تأثیرات لاویج و استاینر: این مدل فرض میکند، مصرف کننده در آغاز نسبت به وجود محصول آگاهی مییابد، سپس از آن شناخت پیدا میکند. آشنا شدن، خود به علاقه مندی و علاقهمندی به ترجیح و متقاعد شدن و در نهایت به اقدام منتهی میگردد. مدل p4: این مدل اثربخشی تبلیغات را در ۴ گام شامل ارائه تصویر، وعده، گواه و به جلو راندن سنجش میکند.